Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο

                                                      

                                       " Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.

                                        Μ' ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει."

   Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στην Αμαλιάδα στις 22 Δεκεμβρίου 1915. Όντας μαθητής ακόμα θα πρωταγωνιστήσει σε μαθητικές κινητοποιήσεις. Το 1932 οργανώνεται στην ΟΚΝΕ. Το 1934 γίνεται μέλος του ΚΚΕ και το 1935 αναλαμβάνει Γραμματέας της κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στην Αμαλιάδα. Το 1936 παρακίνησε μια απεργία σταφιδοπαραγωγών στην πόλη του με συνέπεια να συλληφθεί και να εξοριστεί, χωρίς δίκη, για ένα χρόνο στην Ίο. Το Μάιο του 1936 και ενώ είναι φοιτητής της Νομικής θα καταδικαστεί ερήμην σε δύο χρόνια φυλάκιση και παράλληλα θα διαγραφεί οριστικά από το Πανεπιστήμιο με απόφαση της Συγκλήτου για τη δράση του «εναντίον της κοσμογονίας του Κονδύλη». Τον Ιούνιο, όμως θα ασκήσει έφεση και θα επιστρέψει στην Αμαλιάδα.

το κομματικό του βιβλιάριο

    Στις 4 Αυγούστου 1936 θα επιβληθεί με τη σύμφωνη γνώμη του παλατιού και την ανοχή των αστικών κομμάτων η δικτατορία του Ι. Μεταξά. Το ΚΚΕ είναι πλέον παράνομο και με το Νόμο 375 - περί κατασκοπείας, σύμφωνα με τον οποίο, ακόμα και σε ειρηνική περίοδο, μπορεί να καταδικαστεί κάποιος από στρατοδικείο ακόμα και σε θάνατο, για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, με το πρόσχημα της κατασκοπείας -  που τότε ψηφίζεται πολλά μέλη του ΚΚΕ φυλακίζονται και εξορίζονται. Το Δεκέμβρη του 1936, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας συλλαμβάνεται για την πολιτική του δράση μέσα στο στρατό. Υφίσταται ξυλοδαρμούς και απάνθρωπα βασανιστήρια, που όμως δεν τον λύγισαν και δεν κατάφεραν να του αποσπάσουν ομολογία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, η κομματική οργάνωση των στρατευμένων της Πάτρας να μη διαλυθεί και να συνεχίσει τη δράση της. Ο Μπελογιάννης καταδικάζεται σε τρεις μήνες φυλάκιση και έξι μήνες εξορία. Το 1937 επιστρέφει στην Πάτρα και αναλαμβάνει επικεφαλής της περιφερειακής οργάνωσης του Κόμματος. Το Μάιο του 1938 θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί σε 5 έτη φυλάκιση στις φυλακές της Αίγινας και σε 2 χρόνια εξορία. Ο Μπελογιάννης δε θα υποκύψει στα βασανιστήρια και θα αρνηθεί να υπογράψει δήλωση μετανοίας. Θα μεταφερθεί στο κολαστήριο των φυλακών της Ακροναυπλίας, όπου και θα τον βρει η γερμανική κατοχή. Η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε να παραδώσει στις δυνάμεις του Άξονα με τη φυγή της στην Αίγυπτο δύο χιλιάδες αριστερούς φυλακισμένους, αφού είχε αρνηθεί να τους απελευθερώσει μετά το αίτημά τους να απελευθερωθούν για να πολεμήσουν στο ελληνικό μέτωπο τις δυνάμεις του Άξονα.

    Ο Μπελογιάννης με άλλους συγκρατούμενούς του μεταφέρεται το φθινόπωρο του 1941 στο στρατόπεδο της Αιτωλοακαρνανίας, όπου θα αρρωστήσει και θα μεταφερθεί στις φυλακές των Αθηνών την άνοιξη του 1943. Εκεί θα οργανώσει την απόδραση του, η οποία θα είναι επιτυχής και θα ενταχθεί στον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Αναλαμβάνει καπετάνιος μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Θα συμβάλλει καθοριστικά στην καταστροφή της γερμανικής βάσης στα Βουρλά, στην κατάληψη της Καλαμάτας, της Σπάρτης και της Τρίπολης.

     Mε την απελευθέρωση της Ελλάδας γίνεται υπεύθυνος διαφώτισης του Κόμματος στην Πελοπόννησο. Στον εμφύλιο ορίζεται πολιτικός επίτροπος της 10^ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Θα πάρει μέρος στη μάχη του Γράμμου, όπου και θα τραυματιστεί, αλλά θα παραμείνει στη θέση του εμψυχώνοντας τους υπόλοιπους. Τον Οκτώβριο του 1949 αναλαμβάνει μια ριψοκίνδυνη στην Θεσσαλία προκειμένου να αποπροσανατολιστεί ο Εθνικός Στρατός και να απεγκλωβιστούν οι αντάρτες που είναι εγκλωβισμένοι στην Μακεδονία. Με το τέλος του εμφυλίου θα καταφύγει στις σοσιαλιστικές χώρες, όπου και θα γίνει μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

      Ο Ν. Ζαχαριάδης , παρά την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, εξακολουθεί τη λανθασμένη τακτική στέλνοντας στην Ελλάδα ασυρμάτους, ένοπλες ομάδες, στελέχη προσπαθώντας να ανασυντάξει το συντετριμμένο κομματικό μηχανισμό. Δεν είχε τη δυνατότητα το ΚΚΕ για νέα ένοπλη σύγκρουση, αλλά ούτε και διανοούνταν να το πράξει. Απλά επεδίωκε να τη συντηρεί αναμμένη και να πετύχει την ανασύνταξη του. Όμως, οι πανίσχυροι μηχανισμοί της Δεξιάς ανακάλυπταν εύκολα τις κρύπτες με τους συναγερμούς και συνελάμβαναν τις ομάδες των στελεχών. Έτσι, η Δεξιά έβρισκε την ευκαιρία αφενός να πιέζει το πολιτικό σκηνικό (εποχή πολιτικής κατευνασμού του Πλαστήρα) και αφετέρου να συνεχίζει τις διώξεις κατά της Αριστεράς με σκοπό την πλήρη εξόντωσή της.

                                                                               ΟΙ ΔΙΚΕΣ

     Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση ο Ν.Μπελογιάννης τον Ιούνιο του 1950 έρχεται παράνομα στην Ελλάδα για να ανασυγροτήσει μαζί με τον Ν.Πλουμπίδη τον παράνομο κομματικό μηχανισμό στην Αθήνα. Στις 20 Δεκέμβρη συλλαμβάνεται από την Υποδ/νση Ασφαλείας Αθηνών και τις επομένες μέρες θα συλληφθούν αρκετοί ακόμη σύντροφοί του. Στις 19 Οκτωβρίου του 1951 ξεκινά η δίκη 92 ατόμων με επικεφαλής τον Μπελογιάννη που κατηγορούνταν για παραβίαση του Α.Ν. 509, με τον οποίο το 1947 το ΚΚΕ κηρύσσονταν παράνομο. Η έναρξη της επισπεύστηκε, επειδή στις εκλογές του Σεπτεμβρίου είχε επικρατήσει ο συνασπισμός Πλαστήρα-Βενιζέλου, ο οποίος είχε υποσχεθεί την κατάργηση των στρατοδικείων.  

    Έτσι, η δίκη ξεκίνησε νωρίτερα από την ορκομωσία της κυβέρνησης. Πρόεδρος του εκτάκτου στρατοδικείου ήταν ο αντισυνταγματάρχης Ανδρέας Σταυρόπουλος ( παράνομα διορισμένος), ο οποίος αρνήθηκε να διακόψει τη δίκη απειλώντας πως θα αυτοκτονήσει. Μέλος του στρατοδικείου ήταν ο ταγματάρχης τότε Γεώργιος Παπαδόπουλος.

    Τελικά στις 15 Νοεμβρίου εκδόθηκε η απόφαση. Ο Μπελογιάννης και δέκα συγκρατούμενοι του (εκ των οποίων οι πέντε γυναίκες)  καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τρεις σε ισόβια και άλλοι δεκατρείς   σε ειρκτή ή φυλάκιση.

     Στις 13 Νοεμβρίου 1951 στη Γλυφάδα θα ανακαλυφθούν σε μια κρύπτη δύο ασύρματοι μαζί με τους χειριστές τους. Θα ακολουθήσουν παρόμοιες ενέργειες στην Καλλιθέα (ο χειριστής Βαβούδης θα αυτοκτονήσει και θα βάλει φωτιά στο αρχείο το μεγαλύτερο, όμως μέρος του οποίου θα σωθεί) και στο Μπραχάμι. Την 19^η Ιανουαρίου ο υπουργός εσωτερικών Κ. Ρέντης αναγγέλλει ότι παραπέμπονται σε νέα δίκη για κατασκοπία (σύμφωνα με τον Νόμο 375) 39 πρόσωπα με τον Μπελογιάννη επικεφαλής. Ανάμεσά τους  δικηγόρος και οικονομολόγος Δ. Μπάτσης. Στις 15 Φεβρουαρίου 1952 ξεκινάει η δίκη της ομάδας Μπελογιάννη. Γινόταν στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών με πρόεδρο τον διευθυντή της Στρατιωτικής Δικαιοσύνης του ΓΕΣ και βασιλικό επίτροπο τον συνταγματάρχη Αθανασούλα. Μπροστά ήταν τοποθέτημένα τα διάφορα «πειστήρια» (ασύρματοι, κατσαβίδια, τρυπάνια, μετασχηματιστές κ.α.). Οι κατηγορούμενοι ήταν τελικά 29 και οι μάρτυρες κατηγορίας 52, ανάμεσα τους 15 ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού και της αστυνομίας.

το σκίτσο του Πικάσο

    Ο Μπελογιάννης εμφανιζόταν καθημερινά στην αίθουσα κρατώντας ένα βιβλίο με ποιήματα του Βύρωνα, του Σέλλευ, του Κητς γεμάτο με χαρτάκια σημειώσεων. Κρατούσε ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι, άγνωστο ποιος του το προμήθευε.

    Η δίκη κράτησε 12 μέρες και την 28^η Φεβρουαρίου ο βασιλικός επίτροπος Αθανασούλας ζήτησε τη θανατική καταδίκη 12 κατηγορουμένων. Η απόφαση του στρατοδικείου εκδόθηκε το πρωί της 2ας Μαρτίου 1952 σύμφωνα με την οποία ο Μπελογιάννης και άλλοι 7 καταδικάζονταν σε θάνατο (ανάμεσά τους και η Έλλη Ιωαννίδου-Παπά). Τέσσερις καταδικάζονταν σε ισόβια, δύο σε κάθειρξη 20 ετών, τέσσερις σε κάθειρξη 15 ετών, δύο σε ειρκτή 10 ετών και δύο σε φυλάκιση ενός έτους. Πέντε κηρύχθηκαν αθώοι, ενώ δύο απαλλάσσσονταν.

    Σύμφωνα με το νόμο 375 ο αρχηγός της ΑΣΔΑΝ όφειλε να διατάξει την εφαρμογή της απόφασης ύστερα από πέντε μέρες. Αν οι κατάδικοι υπέβαλαν αίτηση χάριτος ο αρχηγός της ΑΣΔΑΝ δεν ήταν υποχρεωμένος να περιμένει την απόφαση του Συμβουλίου Χαρίτων.

Αναστολή της εκτέλεσης μπορούσε να γίνει μόνο με «Υψηλή Επιταγή», αλλά και με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Χαρίτων. Ο επίτροπος του στρατοδικείου που θα μεταβίβαζε τις αιτήσεις στο Συμβούλιο δεν ήταν υποχρεωμένος να το κάνει σε συγκεκριμένο διάστημα, οπότε εύκολα θα μπορούσε να χρονοτριβήσει στην αποστολή τους. Ο Πλαστήρας κατάφερε τελικά να ανασταλεί η καταδίκη τους έως ότου αποφανθεί το Συμβούλιο Χαρίτων.

εργοστάσιο Μπελογιάννης στη Βουδαπέστη

    Ταυτόχρονα η δίκη και κατόπιν η απόφασή της είχε προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις. Ο Μπελογιάννης αποτελούσε σύμβολο της παγκόσμιας Αριστεράς. Ο Πικάσο θα κάνει το περίφημο σκίτσο του «Ανθρώπου με το Γαρύφαλλο». Περισσότερα από 250.00 τηλεγραφήματα επώνυμων και ανώνυμων φτάνουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους ο Σαρλ Ντε Γκολ και σχεδόν όλες οι προσωπικότητες της γαλλικής πολιτικής ζωής, 159 βουλευτές των δύο μεγάλων κομμάτων της Μεγάλης Βρετανίας, Ο Πωλ Ελυαρ, ο Ζαν Κοκτώ, ο Ζαν-Πωλ Σατρ, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Τσάρλι Τσάπλιν κ.α. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων θα δηλώσει: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή». Μετά την εκτέλεσή του ένα χωριό Ελλήνων προσφύγων στην Ουγγαρία θα μετονομαστεί σε "Μπελογιάννης", το ίδιο και ένα εργοστάσιο στη Βουδαπέστη.

     Τη νύχτα της 14^ης Μαρτίου 1952 θα εμφανιστεί στον Τύπο και τους συνηγόρους του Μπελογιάννη επιστολή από το Ν. Πλουμπίδη με την οποία αναλαμβάνει την ευθύνη για την καθοδήγηση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Ελλάδα και θεωρεί επομένως αδικαιολόγητη την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Δηλώνει, ακόμη, ότι προτίθεται να παραδοθεί, αν μετατραπούν οι θανατικές καταδίκες του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Οι Αρχές είναι βέβαιες και έχουν εξακριβώσει την αυθεντικότητα της επιστολής, αλλά ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ τη διαψεύδει.

                                                                         Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ

      Η πορεία των πραγμάτων δε θα άλλαζε από την επιστολή. Στις 27 Μαρτίου το Συμβούλιο Χαρίτων εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία τέσσερις απαλλάσσονταν της θανατικής ποινής. Και παρέμενε η επικύρωσή της από το Βασιλιά Παύλο. Στις 11 το βράδυ της 29^ης Μαρτίου ο βασιλιάς υπέγραφε την απόφαση του Συμβουλίου Χαρίτων και έτσι οι Ν. Μπελογιάννης, Δ. Μπάτσης, Ν. Καλούμενος και Η. Αργυριάδης οδηγούνταν στον θάνατο. Ο φάκελος διαβιβάστηκε στον Υπουργό Δικαιοσύνης και εκείνος τον παρέδωσε «χέρι με χέρι» στον επίτροπο του Διαρκούς Στρατοδικείου. Η επιθυμία να δημιουργηθεί τετελεσμένο γεγονός για να μην αντιδράσουν τα κυβερνητικά μέλη που ήταν κατά της εκτέλεσης και για να μην υπάρξουν αντιπαρεμβάσεις πολιτικών και στρατιωτικών στοιχείων της δεξιάς εξηγεί τη βιασύνη των κινήσεων.

       Στις 3 το πρωί της 30^ης Μαρτίου - ημέρα Κυριακή κατά την οποία ούτε οι Γερμανοί στην Κατοχή δεν έκαναν εκτελέσεις - ο βασιλικός επίτροπος συνοδευόμενος από έναν στρατιωτικό ιερέα και απόσπασμα χωροφυλακής παρέλαβε τους μελλοθανάτους από τις φυλακές Καλλιθέας.

«Ο υπαρχιφύλαξ, διαταχθείς υπό του διευθυντού του, μετέβη αμέσως εις την πτέρυγαν όπου ευρίσκοντο τα κελιά των 8 μελλοθανάτων και εισήλθεν πρώτον εις το υπ’ αριθμ. 2 απομονωτήριον, εις το οποίο εκρατούντο οι Μπελογιάννης, Λαζαρίδης και Μπάτσης. Πλησιάζει τον Μπελογιάννη.
“Νίκο σήκω”
Ατάραχος ο Μπελογιάννης σηκώνεται και λέει:
“Πάμε για καθαρό αέρα;”

το σχεδιάγραμμα της εκτέλεσης

“Ναι, του απαντά, σας πάνε για εκτέλεση” (…)»

 Η «κλούβα» ΕΒΧ99 μαζί με αυτοκίνητα με τις Αρχές και το εκτελεστικό απόσπασμα έφτανε στον τόπο εκτέλεσης στο Γουδί, 150 μέτρα από το εκκλησάκι που είχε κτιστεί για τους εκτελεσθέντες της δίκης των «Έξι» το 1922. Οι προβολείς των αυτοκινήτων φώτιζαν το τοπίο και στήθηκαν οι μελλοθάνατοι. Αρνήθηκαν να τους δέσουν τα μάτια. Ο επικεφαλής έδωσε το «πυρ» οι σφαίρες των 24 μάνλιχερ σώριασαν τους καταδικασθέντες. Ο Μπελογιάννης έπεσε κρατώντας την αριστερή του πλευρά, ενώ ο Μπάτσης είχε πολτοποιημένο το αριστερό μέρος του κεφαλιού του. Ο επικεφαλής που πλησίασε για την χαριστική βολή χρειάστηκε τρεις σφαίρες για τον Μπάτση και δύο για τους άλλους. Στις 4:12 το πρωί όλα είχαν λήξει. Μια στρατιωτική δύναμη παρέμεινε για να φυλάει τα πτώματα και τα ξημερώματα ένα αυτοκίνητο του Δήμου ήρθε για να τα παραλάβει. Τάφηκαν χωρίς ίχνος σεβασμού σε άγνωστους τάφους στο νεκροταφείο της Κοκκινιάς για να μεταφερθούν αργότερα στο Γ' Νεκροταφείο. Χιλιάδες κόσμου επισκέφτηκαν τον τάφο του Μπελογιάννη. Κάποιος τοποθέτησε ένα στεφάνι που έγραφε:
                                          ΚΟΙΜΗΣΟΥ ΗΣΥΧΑ. ΕΜΕΙΣ ΑΓΡΥΠΝΟΥΜΕ.

                                              ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΟΛΟΓΙΕΣ

«ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Ισχυρίζεστε ότι ήρθα εδώ για να εφαρμόσω τις αποφάσεις των ολομελειών της ΚΕ του ΚΚΕ;

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Μάλιστα.

ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Οι αποφάσεις αυτές λένε, ότι βάση της δράσης του ΚΚΕ είναι ο αγώνας για το ψωμί, τις δημοκρατικές ελευθερίες, την ειρήνη. Έτσι δεν είναι;

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Έτσι.

ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Επομένως, ο αγώνας για το ψωμί, τις δημοκρατικές ελευθερίες και την ειρήνη είναι συνομωσία κατά της Ελλάδας;

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Όχι.

ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Ευχαριστώ. αυτό μονάχα ήθελα να διευκρινίσω.»

                                                                    *

«Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ. Μια παράταξη, μια πολιτική ομάδα επιδιώκει να αναγκάσει την άλλη πολιτική ομάδα να απαρνηθεί τις ιδέες της, να παραδοθεί μπροστά στον κίνδυνο, να αποκηρύξει τις πεποιθήσεις της. …Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω.»

                                                                     *

 «Θα έλεγα ότι "δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου", γιατί ο κόσμος το 'χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας. Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα. Ξεκίνησε μια φούχτα τον καιρό του Μαρξ, έφτασε σήμερα τα 800 εκατομμύρια και αύριο θα απλωθεί σε όλον τον κόσμο. Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν' ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ' έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;».

                                                                     * 

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει στο λαό βαθιές ρίζες. Συνδέεται μαζί του με ακατάλυτους δεσμούς αίματος και δεν μπορεί κανείς να το εξοντώσει ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο στόχος μας ήταν και είναι να προστατέψουμε τα συμφέροντα του λαού και της χώρας μας….»

                                                                      *

«Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα ‘ρθει η μέρα, που οι ίδιοι δικαστές που τώρα με δικάζουν, θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω άλλο τίποτε να πω.»

                                                                      *

«Την ευθύνη για το ότι η ελληνική γη είναι σπαρμένη με τάφους και ερείπια, τη φέρουν μόνο οι ξένοι ιμπεριαλιστές και οι έλληνες υπηρέτες τους…»

                                                                       *

«Εμείς πιστεύουμε στη ορθότητα της θεωρίας, που γέννησαν τα μυαλά των πιο πρωτοπόρων ανθρώπων. Και το νόημα του αγώνα μας είναι η θεωρία αυτή να γίνει πραγματικότητα τόσο για την Ελλάδα όσο και για όλο τον κόσμο…»

                                                                       *

«Εμείς αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από εκείνους που μας κατηγορούν. Το αποδείξαμε τότε που η λευτεριά, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα βρίσκονταν σε κίνδυνο. Παλεύουμε για να ξημερώσουν και για την πατρίδα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο. Κι αν χρειαστεί θυσιάζουμε γι’ αυτό και τη ζωή μας.»

                                                                       *

Από σημείωμα σε δημοσιογράφο κατά τη διάρκεια της δεύτερης δίκης

«Οι οργανωτές αυτής της δίκης, ντόπιοι και ξένοι, κατέβαλλαν πρωτοφανείς προσπάθειες για να κατασυκοφαντήσουν τον αγώνα του ΚΚΕ, χωρίς να διστάσουν ούτε μπροστά στη διαστρέβλωση γνωστών κειμένων.

Απέναντι σ’ αυτές τις προσπάθειες εμείς βρεθήκαμε τελείως ανυπεράσπιστοι, γιατί μέσα στα απομονωτήρια της ασφάλειας δε μας δόθηκε καθόλου ο χρόνος και η δυνατότητα να μελετήσουμε και να συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα για την υπεράσπισή μας στοιχεία.Έτσι υποχρεωθήκαμε να παλαίψουμε κάτω από απαράδεχτα άνισους όρους. Αλλά παρ’ όλα αυτά, αποδείχτηκε ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό, με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Ελλάδος έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες. Και αν δεν υπήρχαν σήμερα οι έμποροι και οι κάπηλοι του μίσους, η συμβολή του ΚΚΕ στην ειρήνευση του τόπου θα είχε εκτιμηθεί όχι μόνο από τους φίλους, αλλά και από τους τίμιους και καλόπιστους αντιπάλους μας.

Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δεν δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδος.

                                                                                               29/2/52 Νίκος Μπελογιάννης» 

                                                                   *

Τα άσχημα νέα της εκτέλεσης θα ταξιδέψουν αστραπιαία μέχρι τον Αη Στράτη όπου βρίσκεται εξόριστος ο Γιάννης Ρίτσος, ο οποίος την ίδια μέρα 30 Μαρτίου 1952 θα γράψει το ποίημα

 «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο»

«Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.
Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή
όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.
Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.
Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.
Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.
Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.
Οι δολοφόνοι κρύβονται πίσω από τα μαχαίρια τους.
Τραβηχτείτε πέρα δολοφόνοι. Τραβηχτείτε πέρα.
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.
Τους σκότωσαν. Τους σκότωσαν.
Ένας άνεμος που πέρασε μες απ' το σκοτεινό τούνελ της σιωπής μας έφερε το μαντάτο.
Τους σκότωσαν. Τους σκότωσαν.
Δυο ξεχασμένοι γλόμποι ξεθωριάζουνε στην ξώπορτα της μέρας.
Τους σκότωσαν.
[...]
Ήταν πικρό το τσάι σήμερα. Αφουγκραζόμασταν
ένα μεγάλο αμάξι που σταμάτησε στο δρόμο -
ένας τροχός του χτύπησε στο βράχο.
Μπορεί να 'ταν ο τροχός της ιστορίας.
Γιατί η γριούλα που βούρτσιζε στην μπαλκονόπορτα
το μαύρο κυριακάτικο φουστάνι της
πέτρωσε εκεί σα να κατάλαβε
τι μαύρο που 'ναι το μαύρο χρώμα
σα να 'δε ανεβασμένη μια μαύρη σημαία στο κατάρτι του χρόνου.
Λογαριάζαμε στα δάχτυλα: μεθαύριο,
μεθαύριο, ναι, μπαίνει ο Απρίλης.
Λέγαμε: θα βρούμε στο πανέρι της άνοιξης
πολλές χρυσές βελόνες, πολλές χρωματιστές κουβαρίστρες
να μπαλώσουμε το γέλιο του παιδιού
να μπαλώσουμε τις ρυτίδες της μάνας
να ράψουμε ακόμα κι ένα κομμένο πόδι, ένα σπασμένο κρανίο - λέγαμε.
Μια καρδιά χωρισμένη στα δύο,
απ' τη μια το ψωμί και το φιλί
απ' την άλλη το χρέος - θα σμίξει, λέγαμε,
μεθαύριο Απρίλης. Κάτου απ' τα δέντρα η ειρήνη,
θα χαιρετιούνται οι άνθρωποι μες απ' τα δίχτυα των αχτίνων
το φως θα κλείσει με τη φούχτα του την υψωμένη κάννη
θα χαμηλώσει η κάννη και θα γράψει στο χώμα
ένα μικρό κύκλο σαν το μηδέν
κι ύστερα γύρω στο μηδέν γραμμές - γραμμές
σαν τις αχτίνες του ήλιου που χαράζουν τα παιδιά στον άμμο.
Λογαριάζαμε στα δάχτυλα:
μεθαύριο Απρίλης και το Πάσχα
θα φιληθούνε οι άνθρωποι.
Τους σκότωσαν.
Τούτα τα πρόσωπα είναι σαν τα σταματημένα ρολόγια.
Τι ώρα να 'ναι; Τι ώρα να 'ναι σήμερα;
Ποιος σταμάτησε τούτα τα ρολόγια;
Ποιος σταμάτησε στη μέση τον Απρίλη;
Ποιος έγραψε με κάρβουνο σταυρούς πάνου στις πόρτες;
Ποιος σταμάτησε το χαμόγελο στα μάτια της μάνας; Τι ώρα να 'ναι;
Ποιος έκοψε στα δυο την ελπίδα; Τι ώρα να 'ναι; Πέστε μου λοιπόν.
Η κυρα-Λένη γύρισε απ' την αγορά μ' άδειο το καλάθι της.
Δε θυμάμαι, είπε, γιατί πήγα.
Όπου πηγαίνω βρίσκουμαι μπροστά στους σκοτωμένους.
Αν έχεις κάτι να μου πεις θα το ξεχάσω.
Δεν ξεχνάω τους σκοτωμένους. Το φουστάνι μου
αγγριώνει στους σταυρούς. Οι νεκροί με κρατάνε.
Ό,τι μου πουν θα κάνω. Παιδί μου, παιδί μου,
αυτοί πέθαναν για να ζήσεις.
Μην το ξεχνάς. Αν το θυμάσαι αυτοί δε θα πεθάνουν.
[...]
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.
Όχι δε σου ταιριάζει εσένα Μπελογιάννη τούτο το σιωπηλό πένθος
τούτες οι μαύρες κορδέλες άκρη άκρη στο φουστάνι της άνοιξης
τούτο το πράσινο σαπούνι που λιώνει ξεχασμένο στη σκάφη θολώνοντας το νερό.
Για σένανε είναι οι μεγάλες σάλπιγγες, τα μεγάλα τύμπανα,
οι μεγάλες καμπάνες και οι μεγάλες παρελάσεις,
ο μεγάλος όρκος των λαών πάνω στο φέρετρό σου
η μεγάλη μέρα της τριάντα του Μάρτη
που μπαίνει στο καινούργιο εορτολόγιο των ηρώων και των μαρτύρων της ειρήνης.
[...]
Εσύ σκαρφάλωσες στη ράχη του χάρου
κουρντίζοντας με γρήγορο χέρι το ρολόι του ήλιου.
Να φύγουν πιο γρήγορα οι δείχτες.
Να φύγει τούτη η μέρα.
Να φύγει το μαύρο απ' τα μάτια μας.
Να φύγει τ' άδικο απ' τον κόσμο.
[...]
Νίκο, είχες μια καρδιά γεμάτη απ' το αίμα του ήλιου.
Όταν περπατούσες στα ερείπια του φθινοπώρου
είχες πάντα στη μέσα τσέπη του σακακιού σου το σχέδιο της καινούργιας πολιτείας μας,
γι' αυτό χαμογελούσε ο λαός μέσα στα μάτια σου.
Έφυγες τώρα Νίκο
ανάβοντας μ' ένα γαρύφαλλο από φλόγα το κουράγιο του κόσμου,
ανάβοντας την ελπίδα στην καρδιά των λαών,
ανάβοντας τους αστερισμούς της ειρήνης στο στερέωμα του κόσμου,
πάνω απ' τις πεδιάδες τις σπαρμένες με κόκαλα.
Έπεσες, Νίκο, με τ' αφτί σου κολλημένο στην καρδιά του κόσμου,
ν' ακούς τα βήματα της λευτεριάς να βαδίζουν στο μέλλον,
ν' ακούς το μέλλον να ξεδιπλώνει εκατομμύρια κόκκινες σημαίες
πάνω απ' το γέλιο των παιδιών και των κήπων.
[...]
Η νύχτα κόβει με το σουγιά της μικρά κομμάτια τ' όνειρο.
Ένα δέντρο κάνει φτερά. Ένα παιδί μεγαλώνει.
Ορκιστείτε να 'χει το παιδί το ψωμί του και το βιβλίο του
να μάθει να γράφει σ' αγαπώ,
να κρατάει μπράτσο τον ήλιο σ' ένα ανθισμένο περιβόλι.
Ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου,
η λευτεριά και η ομορφιά του κόσμου. Ορκιστείτε.
[...]
Αύριο μεθαύριο θα επιστρέψουμε απ' το μεγάλο πόνο μας στις καθημερινές δουλειές μας,
θα φάμε το ψωμί μας. Το ψωμί είναι νόστιμο
όσο πικρές κι αν είναι οι μέρες μας. Πρέπει να φάμε το ψωμί μας.
Πρέπει να ζήσουμε, να διεκδικήσουμε τη ζωή μας και το δίκιο σας.
Μα και την ώρα που θα τρώμε θα 'μαστε έτοιμοι. Το ξέρουμε
είναι βαριά η κληρονομιά σου Μπελογιάννη -
θα τη σηκώσουμε στους ώμους μας.
Συχνά δυσκολευόμαστε, θα δυσκολευτούμε πιότερο -
θα την κρατήσουμε στους ώμους μας.
Η πληγή μας μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, το ίδιο κι η πίστη μας.
Θα φέρουμε την κληρονομιά σου στους ώμους μας,
ως την πόρτα του ήλιου, Μπελογιάννη.
Καλημέρα αδέρφια μου.
Καλημέρα ήλιε
Καλημέρα κόσμε.
Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά
πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε.
Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.
Μ' ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει.
Καλημέρα σύντροφοι
Καλημέρα ήλιε
Καλημέρα Μπελογιάννη.
Τώρα, ας βροντήσουνε της λευτεριάς τα τύμπανα κι οι σάλπιγγες.
Καλημέρα Μπελογιάννη.
Ακόμη μια φορά. Ακόμη μια φορά
εσύ Νίκο πολέμησες για όλους μας
εσύ νίκησες για όλους μας
εσύ απόδειξες
πόσο μικρά είναι αυτή την ώρα τα μικρά όνειρα,
[...]
μπροστά στο μπόι της χαράς να πεθαίνεις
για τη χαρά του κόσμου.
[...]
Πόσο μικρή είναι τούτη η λευτεριά μπροστά στην άγρια λευτεριά
να βγάζεις την καρδιά σου σα γαρύφαλλο απ' τον κόρφο σου
για να μοσκοβολάν τα σύμπαντα θυσία και ειρήνη.
[...]
Καλημέρα ανθρώποι μου
Καλημέρα ήλιε
Καλημέρα Μπελογιάννη».

Πηγές: εφ. Ριζοσπάστης

             wikipaidia

            Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, τ. 6, Σ. Ν. Γρηγοριάδης

            Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τ. Α'

           Κόκκινος Φάκελος