Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012

Η προέλευση των ονομάτων των μηνών

Τα ονόματα και η σειρά των μηνών οφείλονται στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο και στην καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολογίου το 46 π. Χ. από τον Ιούλιο Καίσαρα. Το 46π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας ανέθεσε στον Σωσιγένη να αναμορφώσει το ρωμαϊκό ημερολόγιο το οποίο βασιζόταν στις φάσεις της σελήνης, αλλά οι ατέλειες που είχε, δημιουργούσαν μεγάλες αποκλίσεις στην εαρινή ισημερία. Στο νέο ημερολόγιο, που ονομάστηκε Ιουλιανό, προστέθηκαν 80 ημέρες που δεν είχαν καταμετρηθεί και το έτος 46 π.Χ. ονομάστηκε «έτος σύγχυσης» διότι είχε 445 ημέρες. Το παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ξεκινούσε με το Μάρτιο και τελείωνε τον Ιανουάριο. Ο Ιανουάριος καθιερώθηκε ως πρώτος μήνας του έτους από το μυθικό βασιλιά των Ρωμαίων Νουμά Πομπίλιο, ο οποίος οργάνωσε το ημερολόγιο με βάση τον ήλιο.





Ιανουάριος : Ο μήνας αυτός ονομάστηκε Januarius και πήρε το όνομά του από τον ρωμαϊκό Θεό Janus (Ιανός), τον διπρόσωπο Θεό της Αρχής και του Τέλους. Το όνομά του προέρχεται από την ετρουσκική λέξη «jauna» που σημαίνει «πόρτα». Γι’ αυτό αποκαλείται και Janus bifrons, δηλαδή διπρόσωπος Ιανός. Τα δύο πρόσωπα συμβόλιζαν την αρχή και το τέλος, τη νιότη και το γήρας, την είσοδο και την έξοδο. Γι’ αυτό του αφιέρωσαν και τον πρώτο μήνα του έτους, αφού κοιτάζει και στον επόμενο και στον προηγούμενο.

Φεβρουάριος : Υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη ονομάστηκε Februarius προς τιμή της Θεάς Juno Februa, η οποία σύμφωνα με τη ρωμαϊκή μυθολογία ήταν μητέρα του Θεού Άρη (Mars) και Θεά του Πάθους (Από εδώ οφείλεται και η γιορτή του Αγ. Βαλεντίνου – 14 Φεβρουαρίου γινόταν γιορτή προς τιμή της).
  Κατά τη δεύτερη εκδοχή η ονομασία προέρχεται από το λατινικό ρήμα februο που σημαίνει εξαγνίζω, καθαρίζω. Ο  Februus ήταν ο θεός των Νεκρών (αντίστοιχος του δικού μας Άδη). Πρόκειται για ετρουσκικό όνομα με το οποίο λατρεύτηκε στην αρχή από τους Ρωμαίους για να μετονομαστεί στη συνέχεια Pluto. Ως τελευταίος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου και, επειδή οι άνθρωποι έπρεπε να μπαίνουν εξαγνισμένοι στο νέο έτος, είχε αφιερωθεί στο θεό Februus κατά τη διάρκεια του οποίου γινόταν τελετές εξαγνισμού.
   Στα ελληνικά λέγεται και Φλεβάρης από τις «φλέβες», δηλαδή τα υπόγεια νερά που αναβλύζουν στη διάρκειά του από τις πολλές βροχές.

Μάρτιος : Ήταν ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού έτους και γι’ αυτό στην αρχή ονομαζόταν Primus. Μετά το 46 π.Χ. μετονομάστηκε σε Martius. αφιερωμένος στο θεό Άρη (λατ. Mars). Αρχικά ήταν θεός της γονιμότητας και των αγρών και αργότερα ταυτίστηκε με το θεό του πολέμου. Θεωρούνταν γενάρχης των Ρωμαίων, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν μιλιταριστική, ενώ βρίσκεται στην αρχή της άνοιξης (αναγέννηση της φύσης).
 Μartius : επίθετο που παράγεται από τη λέξη Mars και σημαίνει «του Άρη».

Απρίλιος : προέρχεται από το λατινικό ρήμα aperio  που σημαίνει ανοίγω. Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός αρχίζει να βελτιώνεται («ανοίγει») και η φύση ξυπνά. Κατά μια άλλη άποψη είναι αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη.

Μάιος : Είναι αφιερωμένος στο θεό Ερμή. Πήρε το όνομα του από τη ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια) το όνομα της οποίας προήλθε από λέξη Μαία (τροφός) που ήταν η μητέρα του Ερμή.

Ιούνιος : Υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με τη πρώτη έχει πάρει το όνομά του από τη θεά Ήρα (Juno) στην οποία και είναι αφιερωμένος. Ήταν θεά του οίκου και του γάμου και γυναίκα του Δία (Jupiter).
   Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή πήρε το όνομά του από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο. Αυτός ανέτρεψε τον βασιλιά Ταρκύνιο τον Υπερήφανο το 510 π.χ., εγκαθίδρυσε τον θεσμό της Υπατείας, θεμελίωσε τη Δημοκρατία και έγινε ο πρώτος Ύπατος της Ρώμης.

Ιούλιος : Οι Ρωμαίοι τον έλεγαν Quintilis που σημαίνει Πέμπτος, αφού κατά το ημερολόγιο του Νουμά Πομπιλίου ήταν ο πέμπτος μήνας. Ο μήνας αυτός είναι αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα (Julius Caesar). Θεωρείται  ένας από τους τρεις μεγαλύτερους  στρατηλάτες της αρχαιότητας και κατέλαβε σχεδόν όλα τα αξιώματα. Επιπλέον, είναι ο αναμορφωτής του αρχαίου ημερολογίου.

Αύγουστος : Πήρε το όνομα του από τον Οκταβιανό, ο οποίος είχε ονομαστεί από τη Σύγκλητο Αύγουστος που σημαίνει σεβαστός, για το σπουδαίο έργο του. Ο μήνας αυτός λεγόταν Sextilis και είχε 30 μέρες. Θεωρήθηκε υποτιμητικό να έχει λιγότερες μέρες από τον Ιούλιο και γι’ αυτό του έδωσαν μία μέρα ακόμη που την πήραν από τον Φεβρουάριο και έτσι ο τελευταίος έμεινε με 28.

Σεπτέμβριος : Προέρχεται από το λατινικό septem που σημαίνει επτά γιατί στο παλιό ημερολόγιο ήταν ο έβδομος μήνας του έτους. Με την εφαρμογή του ιουλιανού ημερολογίου έγινε ο ένατος μήνας του έτους χωρίς να αλλάξει όνομα.

Οκτώβριος : Προέρχεται από το λατινικό octo  που σημαίνει οκτώ, αφού στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος μήνας. Με την εφαρμογή του ιουλιανού ημερολογίου έγινε ο δέκατος μήνας του έτους χωρίς να αλλάξει όνομα. Είναι ο μόνος από τους αριθμητικούς μήνες* που στο αριθμητικό δε περιέχει το γράμμα μ γι’ αυτό και γράφεται στα ελληνικά χωρίς αυτό.

Νοέμβριος : Προέρχεται από το λατινικό novem που σημαίνει εννιά, αφού στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο ένατος μήνας. Με την εφαρμογή του ιουλιανού ημερολογίου έγινε ο ενδέκατος μήνας του έτους χωρίς να αλλάξει όνομα.

Δεκέμβριος : Προέρχεται από το λατινικό decem που σημαίνει δέκα, αφού στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο δέκατος μήνας. Με την εφαρμογή του ιουλιανού ημερολογίου έγινε ο δωδέκατος μήνας του έτους χωρίς να αλλάξει όνομα.


*αριθμητικοί μήνες λέγονται οι Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος γιατί τα ονόματά τους προέρχονται από την αριθμητική θέση που είχαν στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: